Goodbye Lenin...

Αν πάρει κανείς τοις μετρητοίς τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων εδώ και μερικές εβδομάδες, θα οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι σχεδόν 1 στους 2 Έλληνες θα εμπιστευόταν την τύχη της χώρας – στην πιο κρίσιμη μεταπολεμικά στιγμή της – σε πολιτικούς ταγούς τύπου Κουβέλη ή Τσίπρα και σε λοιπές λαϊκο-πατριωτικο-επαναστατικές φυσιογνωμίες που ξεφυτρώνουν πλέον κάθε δύο μέρες σαν τα μανιτάρια στην προεκλογική αρένα. Θα μπορούσε βέβαια να υποθέσει κανείς ότι πρόκειται για μια εύλογα αναμενόμενη ψήφο διαμαρτυρίας ή ότι τα λεγόμενα μικρά κόμματα πάντα υπερεκτιμούνταν δημοσκοπικά ή ότι η εναλλακτική επιλογή των λεγόμενων μεγάλων κομμάτων αποδείχτηκε ούτως ή άλλως καταστροφική. Παραβλέποντας το γεγονός ότι μια τέτοια ψήφος διαμαρτυρίας μοιάζει με την αντίδραση ενός ασθενούς που αυτοκτονεί νομίζοντας ότι έτσι θα δώσει ένα μάθημα στο γιατρό που απέτυχε στη θεραπεία, πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι αριστερόστροφες τάσεις του εκλογικού σώματος έχουν απήχηση πολύ μονιμότερη από μια απλή συγκυριακή διαμαρτυρία και πολύ ευρύτερη από την κατά καιρούς αποτυπωθείσα στα αποτελέσματα εκλογικών αναμετρήσεων.

Αν διεξαγόταν ένα δημοψήφισμα με ερώτημα ναι ή όχι στον καπιταλισμό και την ελεύθερη οικονομία (τώρα που τα δημοψηφίσματα έχουν γίνει της μόδας με τις χαριτωμενιές του Γ.Α.Π.), το αποτέλεσμα θα ήταν πολύ απογοητευτικό για τον κ Adam Smith και τους λοιπούς πατέρες του οικονομικού φιλελευθερισμού. Η εικόνα του ακόρεστου και αιμοδιψή καπιταλιστή που κυκλοφορεί με ένα χοντρό καλαμάκι και ρουφάει το αίμα του εργάτη και του μισθωτού στοιχειώνει τη φαντασία πολλών ψηφοφόρων και όχι μόνο των ανηκόντων στην παραδοσιακή δεξαμενή των οπαδών του ΚΚΕ. Στη συνείδηση του μέσου Έλληνα ο καπιταλισμός και η ελεύθερη αγορά είναι έννοιες απόμακρες αλλά ταυτόχρονα σατανικές, υπεύθυνες με κάποιον αδιόρατο και υπερφυσικό τρόπο για όλα τα δεινά του κόσμου τούτου. Το αξιοπερίεργο της όλης υπόθεσης είναι ότι αυτή εδώ η χώρα που αποκηρύσσει μετά βδελυγμίας τον καπιταλισμό είναι ίσως η μόνη χώρα της Δύσης που δεν τον έχει γνωρίσει.

Ο κυριότερος λόγος που η Ελλάδα είναι αφιλόξενη για τον καπιταλισμό και την ελεύθερη αγορά (πέρα από τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά, την πολυνομία, τη νομοθετική αστάθεια, τη δικαιοδοτική παράλυση και τις λοιπές γνωστές θεσμικές παθογένειες) είναι η απόλυτη διαστρέβλωση των εννοιών της ισότητας, της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης ως βάσεων του κοινωνικού συμβολαίου που θεμελιώνει το συλλογικό βίο κάθε λαού. Η πολιτική-κοινωνική-οικονομική κουλτούρα που καλλιεργήθηκε στη χώρα και κορυφώθηκε από τη δεκαετία του '80 έως σήμερα συνοψίζεται στην αποθέωση της μετριότητας και στη λυσσαλέα πάλη ενάντια στην ατομική επιτυχία. Οικοδομήθηκε έτσι ένα εκπληκτικό σύστημα αντικινήτρων, την ίδια ώρα που η λέξη-κλειδί της ελεύθερης αγοράς είναι το κίνητρο. Είναι γνωστό όσο και εύγλωττο το πείραμα ενός καθηγητή σε αμερικανικό κολέγιο. Συζητώντας με τους φοιτητές του περί οικονομικο-πολιτικών συστημάτων, τους πρότεινε να τους δείξει στην πράξη τη βασική αιτία αποτυχίας του κομμουνισμού. Σε ένα διαγώνισμα λοιπόν, αφού διόρθωσε τα γραπτά, βαθμολόγησε όλους τους φοιτητές με τον ίδιο βαθμό και συγκεκριμένα με το μέσο όρο των επιδόσεών τους. Όλοι λοιπόν είδαν στο γραπτό τους ένα Β και φυσικά όσοι είχαν γράψει για Α απογοητεύτηκαν, ενώ όσοι είχαν γράψει για C έμειναν πολύ ευχαριστημένοι. Στο επόμενο διαγώνισμα οι μεν δεν είχαν πλέον κανένα λόγο να ξενυχτήσουν πάνω από τα βιβλία, αφού όλη η τάξη θα έπαιρνε τον ίδιο βαθμό, οι δε είχαν πλέον περιθώριο να διαβάσουν ακόμα λιγότερο από την πρώτη φορά, αφού δεν θα τους στοίχιζε τίποτα. Ο μέσος όρος των γραπτών ήταν τώρα C. Στο τρίτο διαγώνισμα έγραψαν πια όλοι κάτω από τη βάση και ήταν όλοι δυσαρεστημένοι. Αν και απλουστευτικό, το παράδειγμα δίνει μια σαφή εξήγηση για την αποτυχία του κομμουνιστικού δόγματος και την επιτυχία της ελεύθερης αγοράς. Η άποψη που συνάγει από το παραπάνω παράδειγμα το συμπέρασμα ότι η συνταγή της επιτυχίας ή το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ελεύθερης αγοράς είναι η ανισότητα (συνταγή ή αποτέλεσμα που δεν μπορούν να γίνουν ηθικά ή νομικά αποδεκτά σε μια πολιτισμένη κοινωνία αλληλεγγύης) σφάλλει σε ένα κρίσιμο σημείο: η ανισότητα της ανταμοιβής πρέπει να αποδοκιμάζεται μόνο στο βαθμό που αντανακλά ανισότητα ευκαιριών και όχι ανισότητα προσπάθειας. Στο βαθμό που η προκύψασα ανισότητα αντανακλά διαφορετική προσπάθεια, τότε αποδοκιμαστέα είναι ακριβώς η ισοπεδωτική ισότητα, που εννοεί να ανταμείψει όλους το ίδιο στο όνομα μιας στρεβλής και κατ’ ουσία ανήθικης συλλογικής δικαιοσύνης. Αυτή λοιπόν η ισοπεδωτική ισότητα, που αγκαλιάστηκε από μεγάλες μάζες ψηφοφόρων υπό τις ευλογίες πολιτικών, συνδικαλιστών, ακαδημαϊκών και λοιπών φιλοσόφων του λαϊκισμού, είναι που βυθίζει τη χώρα σε ολοένα χαμηλότερο επίπεδο οικονομικών (και πολιτισμικών) επιδόσεων, ακριβώς όπως οι βαθμολογίες των μαθητών του παραδείγματος.

Είναι λοιπόν εξωφρενικό να κατηγορούμε για την παρακμή μας τον καπιταλισμό, την ώρα που πληρώνουμε ακριβώς την αδυναμία μας να λειτουργήσουμε ως καπιταλιστική οικονομία. Ο παραλογισμός και η υποκρισία περισσεύουν παντού, εκεί όμως που αποθεώνονται είναι στον πολιτικό λόγο της Αριστεράς. Η κα Παπαρήγα και τα λοιπά απολιθώματα του Στάλιν που την περιβάλλουν μιλούν με τρόμο στο λαό για την προοπτική βουλγαροποίησης της Ελλάδας. Ξεχνούν μάλλον ποιος έφταιξε για τη βουλγαροποίηση της ίδιας της Βουλγαρίας. Δεν ήταν η Coca-Cola ούτε το ΔΝΤ, αλλά οι ιδεολογικοί εμπνευστές της κας Παπαρήγα, που στο όνομα του σφυροδρέπανου καταδίκασαν τους λαούς της ανατολικής Ευρώπης σε μισό χαμένο αιώνα φτώχειας, αυταρχισμού και απομόνωσης πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Ο κος Τσίπρας και οι λοιποί αναρχο-αριστεριστές της παρέας του μιλούν με αγανάκτηση στο λαό για την προοπτική κινεζοποίησης της Ελλάδας. Ξεχνούν μάλλον και αυτοί ποιος οδήγησε δεκάδες εκατομμύρια Κινέζους στο θάνατο από την πείνα τη δεκαετία του ’60. Δεν ήταν η Goldman Sachs ούτε η κα Μέρκελ, αλλά ο σχεδόν θεοποιημένος ηγέτης Mao Zedong, που στο όνομα της κοινωνικοποίησης της παραγωγής εξαθλίωσε την αχανή κινεζική ύπαιθρο με τα σοσιαλιστικά του πειράματα. Ξεχνούν επίσης ότι από το 1978, που μετά το θάνατο του Mao ο διάδοχός του Deng Xiaoping εγκατέλειψε τις ιδεολογικές αγκυλώσεις του καθεστώτος και άνοιξε την κινεζική οικονομία, η Κίνα βίωσε μια εκπληκτική, μια απίστευτη οικονομική άνοδο και τη μαζικότερη και ταχύτερη μείωση της φτώχειας στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Στην Ελλάδα δεν τολμά κανείς να δηλώσει ανοιχτά υποστηρικτής του οικονομικού φιλελευθερισμού. Σε μια χώρα και σε μια εποχή όπου αποκαλύπτονται με καταιγιστικό ρυθμό σκάνδαλα παράνομου πλουτισμού, η επιδίωξη κέρδους δια της νόμιμης επιχειρηματικής δράσης είναι σχεδόν ποινικό αδίκημα. Ακόμα και όσοι αυτοτοποθετούνται στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, πασχίζουν με κάθε τρόπο να ντύσουν την ιδεολογία τους με φανταχτερούς αριστερούς μανδύες, μήπως και κατορθώσουν να διεισδύσουν στη μεγάλη αντι-καπιταλιστική μάζα ψηφοφόρων. Ο μέσος Έλληνας αδυνατεί εν έτει 2012 να αντιληφθεί ή να παραδεχτεί ότι η κύρια πηγή πλούτου και ευημερίας μιας χώρας είναι η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία. Και αυτό γιατί συνήθισε να κερδίζει τα προς το ζην χτυπώντας πόρτες βουλευτικών γραφείων, τοιχοκολλώντας κομματικές αφίσες, κραδαίνοντας πανό στην Πανεπιστημίου και στήνοντας αγανακτισμένα αντίσκηνα στο Σύνταγμα. Γιατί διδάχτηκε ότι αρκεί να κλείσει για λίγες μέρες εθνικές οδούς και λιμάνια για να αρχίσει το ταβάνι να βρέχει λεφτά. Και τώρα που το ταβάνι έπεσε και μας πλάκωσε, ψάχνει να βρει ποιος κακός καπιταλιστής το χτύπησε με τη βαριοπούλα.

Η Ελλάδα της μεταπολίτευσης δεν κατέρρευσε λοιπόν εξαιτίας του καπιταλισμού ή της παγκοσμιοποίησης ή της Λέσχης Bilderberg ή κάποιας άλλης τρομακτικής διεθνούς συνωμοσίας του μεγάλου κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστών. Κατέρρευσε γιατί αποδόμησε το υγιές σύστημα κινήτρων στο οποίο βασίζεται η ευημερία όλων των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών. Κατέρρευσε γιατί πίστευσε ότι μπορούσε να απολαύσει την ευημερία καπιταλιστικής χώρας παραμένοντας ταυτόχρονα φεουδαρχική σε όρους κοινωνικής και πολιτικής εξέλιξης και σοβιετική σε όρους οικονομικής και διοικητικής δομής. Και δυστυχώς, ακόμα και τώρα που χτύπησε στο παγόβουνο, συνεχίζει να φωνάζει ότι ήταν στραβός ο γιαλός…